Verbinden – Samenwerken – Kennis Delen

Boeren vanuit het principe van de kringlooplandbouw

door Mike | mrt 29, 2019 | Van Foodprint naar Footprint

Tekst: Marina Zwaan

Het boeren zit Jan en Cornella Treur uit Almkerk in het bloed. Als melkveehouders worden vader en dochter met de nodige uitdagingen geconfronteerd, maar die lossen ze waar mogelijk liefst vanuit hun eigen kracht op. En al veertig jaar lang mét oog voor duurzaamheid vanuit het principe van de kringlooplandbouw. Veranderingsbereid en innovatief. Samen met acht andere boeren uit Altena leveren ze zogenaamde VLOG-melk aan fabriek De Graafstroom van coöperatie DeltaMilk. 

Het werk op een administratiekantoor belet Cornella niet om ’s morgens in alle vroegte koeien te melken. Jan, aan de keukentafel met trots: “Als kind zat het er al in. Dat zie je gewoon.” Vijf jaar geleden nam ze als jongste van de zes kinderen Treur het besluit om boer te worden en twee jaar later kwam ze in het bedrijf. Cornella: “Gewoon met de dieren zijn. Daar geniet ik iedere morgen en avond weer van. Voor mij is dat levensgeluk. En de wereld kan niet zonder boeren, dat is gewoon een feit. Onze melk is VLOG gecertificeerd. Alleen melk van koeien die geen gengemodificeerd voer krijgen, mag VLOG-melk worden genoemd.” Jan: “Ik ben principieel tegen genmodificatie, omdat ik het griezelig vind. In Nederland is VLOG-melk nog niet zo bekend, maar Duitsland is er nu erg mee bezig.” 

In de huidige markt is het melkveebedrijf van de familie Treur met zeventig koeien, twaalf kalfjes en twaalf pinken op veertig hectare grond aan de kleine kant. Een bewuste keuze, want er is nog ruimte voor meer koeien. Per jaar vloeit er gemiddeld vijf ton melk door de leidingen. Als lid van coöperatie DeltaMilk gaat alle melk naar melkfabriek De Graafstroom waar het o.a. wordt verwerkt tot diverse kazen die jaarlijks internationaal in de prijzen vallen. Cornella: “Grote voordeel is dat de coöperatie met 185 leden klein is en dat je echt zeggenschap hebt tijdens ledenvergaderingen.” Jan vult aan: “En de melk wordt op zondag niet opgehaald. Dat past bij onze levenswijze.” 

“Kringlooplandbouw gaat erom dat je als boer zoveel mogelijk zelfvoorzienend bent” 

DeltaMilk kent een duurzaamheidsprogramma. Een kolfje naar de hand van Jan die al veertig jaar – geïnspireerd door dierwetenschapper Jaap van Bruchem – de principes van de kringlooplandbouw omarmt. Hij haalt er een boekje bij: “Kijk, het gaat erom dat je als boer zoveel mogelijk zelfvoorzienend bent en zo min mogelijk kunstmest, krachtvoer en bestrijdingsmiddelen gebruikt. Wij zijn bewust grondgebonden en dat willen we ook blijven.” Cornella: “Dat betekent dat we geen mest hoeven af te voeren. Weidegang hebben wij hoog in het vaandel staan. Dan moeten de koeien minimaal 120 dagen naar buiten. In de winter hoopt de mest zich op. Die rijden we vanaf 15 februari weer uit over het land, zodat we met onze eigen eiwitten het land weer verrijken (zie kader 1). Qua energie zijn we bovendien zelfvoorzienend en ook de levensduur van onze koeien is met zes jaar en tien maanden bovengemiddeld.”  

Stoppen met het boerenbedrijf is voor vader en dochter geen optie. Jan: “Ik ga door zolang ik gezond blijf. Ik hoop wel dat we in de toekomst en hogere prijs krijgen voor onze melk. Het zou mooi zijn als melkfabrieken in de toekomst afspraken mogen maken met de retail. Dat wordt nu verboden door de mededingingsautoriteit.” Ook Cornella is stellig: “Ik wíl dit echt en dan kun je overal een oplossing voor vinden. Het is belangrijk dat we als boeren positief blijven denken. Mijn vader is altijd in voor iets nieuws en prikkelends en gaat geen uitdaging uit de weg. Door samen te klankborden komen we altijd tot een oplossing.” 

Melkveehouders Jan en Cornella Treur uit Almkerk

De zelf ontwikkelde dubbele giertank van Jan Treur 

Al bijna 27 jaar rijdt hij over het land: de Duo Spray. Een giertank met een compartiment voor mest en een voor water. Zodat over de uitgestrooide mest meteen een laag water wordt mee gesproeid. Jan Treur ontwikkelde hem zelf, geïnspireerd door zijn eigen vader. Die kwam op het idee om tijdens zonnige dagen stikstof te strooien, ’s avonds mest uit te rijden en daar meteen water overheen te sproeien. Jan: “Dat had een enorm effect op de grasgroei.” 

Maar liefst 5200 liter mest en 5800 liter water kan in één keer worden verwerkt. Onderzoek heeft aangetoond dat er 45% minder ammoniakuitstoot is bij een temperatuur van dertig graden. Sinds 1994 mag er alleen nog maar mest worden geïnjecteerd in de bodem. De Duo Spray doet echter nog steeds naar alle tevredenheid dienst op het land van de familie Treur. Zij kregen hiervoor een speciale ontheffing. De wereld was destijds nog niet klaar voor deze innovatie van Jan Treur. Zelf is hij al over deze teleurstelling heen gestapt: “Het heeft me vijf jaar grote inspanning gekost, maar ik kwam niet verder met ambtenaren en onderzoekers. Toen ben ik ermee gestopt.” Ondertussen ruziën de wetenschappers nog steeds over de vraag welke methode nu beter is voor bodem en milieu. Jan, zonder een spoortje rancune: “Een boer uit Groningen is met mijn idee verder gegaan. Hij gebruikt andere sproeiers, maar het effect is bijna hetzelfde. Geeft niet. Misschien is de tijd er binnenkort wel rijp voor.” 

Coöperatie DeltaMilk uit Bleskensgraaf 

DeltaMilk is een relatief kleine coöperatie met 185 leden die in 2003 is opgericht en sinds 2009 eigenaar is van Zuivelfabriek De Graafstroom in Bleskensgraaf. Jolanda Mijs, kwaliteitscoördinator melkleveringsketen, kan daar met passie over vertellen. “DeltaMilk bestond destijds uit 70 leden. Een bijzonder proces dat het zo’n kleine coöperatie lukte om een fabriek over te nemen. Ondanks de groei in het ledenaantal zijn de lijntjes nog steeds kort en de drempels laag.  

Weidegang is voor ons erg belangrijk en een voorwaarde om bij ons lid te mogen worden. Verder produceren leden allemaal VLOG-melk, dat verwerkt wordt in onze fabriek. Dat is een keuze van de coöperatie geweest. Naast deze twee zaken hebben we een duurzaamheidsprogramma, wat stimulerend en motiverend is. Je kunt punten behalen waarmee je een plus krijgt op je melkprijs. Ieder jaar veranderen de thema’s een beetje.” 

Meer informatie: http://www.degraafstroom.com/